เราได้อะไรจากการศึกษาคติธรรม คตินิยม
การดำเนินชีวิต ของหลวงพ่อวัดปากน้ำ

       ท่านได้อะไรจากการอ่าน คติธรรม คตินิยม การดำเนินชีวิต ของหลวงพ่อวัดปากน้ำ ท่านชอบตรงไหน ท่านชอบอะไร ท่านท่องคติอะไรได้บ้าง มีอะไรที่อยากเอาเป็นแบบอย่าง นี่คือประเด็นของการศึกษาของท่าน

       หากเราเปรียบเทียบการดำเนินชีวิตของเรา กับของหลวงพ่อ มีอะไรที่แตกต่างกันบ้าง เรื่องสำคัญก็คือ เรามีคติธรรมอะไร หากเรายังไม่มี คติธรรมอะไร แปลว่า ชีวิตเรายังไม่มีจุดมุ่งหมาย เราจะต้องมีคติธรรมอะไรสักอย่างให้จงได้ จึงจะเป็นบุคคลสมบูรณ์แบบ เป็นคนที่มีจุดยืน เป็นคนมีเป้าหมาย ดังนั้น ในการคัดเลือกข้าราชการดำรงตำแหน่งสำคัญหรือการสอบเพื่อดำรงตำแหน่ง เขาจะถามว่า ท่านมีคติธรรมอะไร ท่านมีอุดมคติอะไร หากสอบเข้ารับราชการ เราจะถูกถามเรื่องนี้แน่ ๆ

      ท่านต้องตอบอย่างชัดถ้อยชัดคำ เพราะทางราชการเขาจะดูว่าเราเป็นคนอย่างไร บางคนไม่มีคติธรรมอะไรเลย พอถูกถาม ท่านก็เอาคำขวัญของโรงเรียนไปตอบ เช่น ตอบว่า การศึกษา คือความเจริญ (สิกฺขา วิรุฬฺหิ สมฺปตฺตา) ปัญญาเป็นแสงสว่างในโลก (ปญฺญา โลกสฺมิ ปชฺโชโต) เวลาและกระแสน้ำไม่คอยใคร เป็นการตอบเพื่อเอาคะแนนเท่านั้น แต่กรรรมการท่านไม่คิดอย่างเรา ท่านกลับคิดมาก เช่น ที่ตอบว่า การศึกษาคือความเจริญ เขาจะมองว่า เราเป็นผู้ใครต่อการศึกษา ถูกใจกรรมการ กรรมการเขาก็ให้คะแนน ท่านที่ตอบว่า ปัญญาเป็นแสงสว่างในโลก คนนี้เป็นผู้คงแก่เรียนแน่ ให้คะแนนอีก ท่านที่ตอบว่า เวลาและกระแสน้ำไม่เคยรอใคร กรรมการยิ่งให้คะแนนมาก เพราะเป็นคนตรงต่อเวลา ไปอยู่ที่ไหนราชการก็เจริญ

      เราจะพบเสมอว่า สถานศึกษาคือ โรงเรียน วิทยาลัย ต่างก็มีคำขวัญต่าง ๆ โดยเลือกเอาจากหนังสือนวโกวาทบ้าง เลือกไปจากหนังสือนักธรรมต่างๆ บ้าง แล้วก็ทำเป็นตราของโรงเรียน เพื่อบ่งบอกอุดมการณ์ของสถานศึกษาว่าสถานศึกษาแห่งนี้ ไม่ใช่ธรรมดา เขามีคติธรรมเป็นที่ยึดมั่น นี่คือความสำคัญของคติธรรม

      อาจารย์หลวงวิจิตรวาทการ ท่านสอนลูกท่านแต่ยังเล็ก ให้ท่องสุภาษิต ให้ท่องพุทธภาษิต หากลูกไปทำอะไรสอดคล้องกับสุภาษิตใด ท่านจะยกสุภาษิตนั้นขึ้นกล่าว เช่น ตอบคำถามแก่ครูผิดไป ท่านก็ว่าต้องใครครวญเสียก่อนแล้วจึงทำ (นิสมฺม กรณํ เสยฺโย) นารีมีรูปเป็นสมบัติ สตรีไม่ต้องเล่าเรียนมากเมื่อสวยแล้วเป็นที่หมายปองแก่หนุ่มทั้งปวง เพราะความสวยเป็นสมบัติ กรุงโรงไม่ได้สร้างในวันเดียว (งานใหญ่จะทำวันสองวันได้อย่างไร) ดังนี้เป็นต้น

      ไม่ใช่เรื่องพูดกันเล่น ๆ ประเทศฝรั่งเศสเขามีโรงเรียนฝึกมหาบุรุษ ใครอยากได้ดีทางใด โปรดบอกสุภาษิตให้โรงเรียนทราบ แล้วโรงเรียนเขาก็จะรับตัวเราเข้าไปเรียน เมื่อจบการศึกษาตามวิธีการของเขาทุกคนมีความสำเร็จในชีวิต บางคนได้เป็นใหญ่เป็นโตไปเลยแต่บ้านเรายังไม่มีการศึกษาลักษณะนี้ เพียงแต่เขียนพุทธวัจนะไว้หน้าโรงเรียนโก้ ๆ เท่านั้น

      สรุปแล้ว คติธรรมมีประโยชน์ แต่เราเรียนคติธรรมคตินิยมของหลวงพ่อวัดปากน้ำ ตามที่ได้อ่านมาตลอดนั้น ท่านชอบอะไร ท่านชอบตรงไหน ท่องเอาไว้ แล้วทำอย่างที่หลวงพ่อท่านทำ

      ขอให้ทุกท่านประสบความสำเร็จ อย่างหลวงพ่อวัดปากน้ำเถิด

อ่านเพิ่มเติมใน >>> หนังสือคติธรรม คตินิยม การดำเนินชีวิตของหลวงพ่อวัดปากน้ำ หน้า 56